बरिष्ठ साहित्यकार कमलमणि दीक्षितको निधन
1043 पटक पढिएको
पुस १४ । भाषा र साहित्यको प्रबद्र्धनमा आजीवन लागेका बरिष्ठ साहित्यकार कमलमणि दीक्षितको ८७ वर्षको उमेरम आज राती निधन भएको छ ।
उनका दुई छोरा (कुन्द र कनक) र एक छोरी रुपा जोशी छन् ।
अनुवाद र सम्पादनबाहेक ५५ वटा कृति लेखक दीक्षित मदन पुरस्कार गुठीका र मदन पुरस्कार पुस्तकालयका अध्यक्ष थिए ।
जन्म :
१९८६ भदौ, कुशे औँसी (२/९/१९२९), गैरीधारा, काठमाण्डू, नेपाल
पितामाता :
केदारमणि आ.दी., विद्यादेवी दीक्षित
शिक्षा :
दरबार स्कूल, त्रिचन्द्र कलेज, बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय/बी.ए. सन् १९४९
विवाह :
अञ्जु पौडेल, शिशौट, सर्लाही २००६ साल
छोराछोरी :
कुन्द दीक्षित, कनकमणि दीक्षित, रूपा जोशी (तीनैजना पत्रकार)
गतिविधि :
- (क) मदन मेमोरियल स्कूल ललितपुरको पहिले सचिव, पछि अध्यक्ष संवत् (२०११ सालदेखि २०६७ सम्म)
- (ख) मदन पुरस्कार गुठीको संस्थापनकाल (२०१२) देखि सदस्य–सचिव र २०४९ मा अध्यक्ष
- (ग) मदन पुरस्कार पुस्तकालय संस्थापनकाल (२०१३) देखि लाइब्रेरियन र सदस्य सचिव,(२०४९ मा अध्यक्ष)
- (घ) त्रैमासिक ‘नेपाली’ को सम्पादक २०१६ सालदेखि
- (ङ) नेपाली भाषा, साहित्य तथा इतिहास सम्बन्धी पुस्तकहरूः– संपादित–२२, लिखित–५० अनूदित―३
- (च) नेपालका विभिन्न कम्पनी कर्पोरेशनहरूमा निर्वाचित तथा मनोनित भई संचालक समितिमा विभिन्न समयमा कार्यरत
- (छ) युनेस्कोले गरेका नियो–लिटरेट्सहरूको सम्मेलनमा सन् १९७१ मा तेहरानमा र सन् १९७३ मा सिंगापुरमा नेपालको प्रतिनिधित्व
- (ज) सार्क राइटर्स कन्फरेन्स, नया दिल्ली २००० मा सहभागी
- (झ) नेपाल बुद्धिजीवीहरूको राष्ट्रिय सम्मेलन (२०१९ साल) मा ललितपुरको प्रतिनिधित्व
- (ञ) वालचन्द्र पुरस्कार (२०४६), नेपाल पुस्तकालय संघको राष्ट्रिय सरस्वती पुरस्कार (२०४७) गोपाल पाँडे ‘असीम’ पुरस्कार (२०५१), तथा महेन्द्र प्रज्ञापुरस्कार (२०५९) प्राप्त
- (ट) ‘आदिकवि भानुभक्त’ चलचित्रमा श्रीकृष्ण आचार्यको भूमिकामा अभिनय (२०५६)
प्रकाशित कृतिहरू :
| १. यस्तो पनि | (२०१३) |
| २. कालो अक्षर | (२०१७) |
| ३. कागतीको सीरप | (२०२६) |
| ४. पर्खदै बित्ला कि? | (२०२६) |
| ५. भन्ने कुरा | (२०३१) |
| ७. उखान मिलेन | (२०३७) |
| ८. चढाई गर्ने आँखाले | (२०३७) |
| ९. कथ्य कि तथ्य (त्रैमासिक ‘नेपाली’) | (२०३७) |
| १०. जंग–गीता | (२०४०) |
| ११. बिर्सेको सम्झेको | (२०४१) |
| १२. चन्द्रज्योति | (२०४१) |
| १३. विद्यादेवी दीक्षितः एउटा कथा (प्र. जगदम्बा प्रेस) | (२०४१) |
| १४. नूनको खोजीमा (प्र. साल्ट ट्रडिङ) | (२०४१) |
| १५. बाघ पञ्जा, (तीन झलक (२०४२) समेत समाविष्ट) | (२०४३) |
| १६. हृदय हुन् | (२०४३) |
| १७. रोटरीका कुरा (पाटन रोटरी क्लब) | (२०४५) |
| १८. ज्यूँदा कुरा | (२०४५) |
| १९. म.पु.पु.को पाना (म.पु.पु) | (२०४८) |
| २०. सग्लो अक्षर | (२०४८) |
| २१. अथ र इति | (२०४९) |
| २२. थाहा छैन | (२०५२) |
| २३. भवदीय फलानो | (२०५२) |
| २४. चार कन्था | (२०५३) |
| २५. ‘नेति, नेति’ | (२०५४) |
| २६. महाचीन | (२०५५) |
| २७. केही आँखा केही परिभाषा, क.दी. का (प्र. वाणि प्रकाशन) | (२०५५ ) |
| २८. जोगी तरकारी | (२०५५) |
| २९. १९९ यौटा ठट्टा (पाटन रोटरी क्लब) | (२०६१) |
| ३०. भानु विचरण (प्र. भानु जन्मस्थल विकास समिति) | (२०५६) |
| ३१. कमण्डलुको जल | (२०५६) |
| ३२. खोक्रेा कल्ली | (२०५७) |
| ३३. संगालो | (२०५७) |
| ३४. साइबर भानु | (२०५७) |
| ३५. क क न न (गीता समुदय) | (२०५८) |
| ३६. हितैषी | (२०५८) |
| ३७. ‘….समर्पये’ | (२०५९) |
| ३८. मदन गाथा (हिमाल बुक्स) | (२०६०) |
| ३९. बेलम्बरी | (२०६०) |
| ४०. २०२ ओटा ठट्टा | (२०६१) |
| ४१. शाखासन्तान | (२०६१) |
| ४२. झुसी र निम्ठो | (२०६१) |
| ४३. मुडखुले बाहुन | (२०६१) |
| ४४. गुरुदक्षिणा | (२०६२) |
| ४५. क क न न अर्को (गीता समुदाय प्रकाशन) | (२०६३) |
| ४६. जंगबहादुरको बेलाइती कापी | (२०६४) |
| ४७. खुर्पाको बिंड | (२०६६) |
| ४८. गुरूभेटी महाकविमा | (२०६६) |
| ४९. यौटाठट्टा-२०१ परिकार (रोटरी क्लव) | (२०६६) |
| ५०. बाजेको बिहे | (२०६८) |
| ५१. चमकदार तारा | (२०६८) |
| ५२. घात हुने छैन | (२०६९) |
| ५३. आशीर्वाद | (२०६९) |
| ५४. भात र पानी | (२०७०) |
| ५५. किराती चेली | (२०७०) |
सम्पादन :
| १. ‘नेपाली’ त्रैमासिक | (२०१६ सालदेखि) |
| २. जंगबहादुरको बेलाइतयात्रा (प्र. साझा प्रकाशन) | (२०१४) |
| ३. कवि हरिदासको ध्रुवचरित्र | (२०१६) |
| ४. मोतीराम भट्टका प्रियदर्शिका | (२०१६) |
| ५. बुइगल (प्र. साझा प्रकाशन) | (२०१८) |
| ६. राजधर्म | (२०१९) |
| ७. सुन्दरानन्दको रामायण | (२०२१) |
| ८. गिरीशवल्लभ जोशीको ‘वीरचरित्र’ | (२०२२) |
| ९. जंङ्गबहादुरको बत्तीस सालको रोजानाम्चा (‘नेपाली’ त्रै) | (२०२३) |
| १०. सूक्तिसिन्धु–फेरि | (२०२४) |
| ११. आशुकविको शाकुन्तला नाटक | (२०२३) |
| १२. मदन सौरभ (म.पु.पु) | (२०३१-२०६६) |
| १३. मदन गौरव (म.पु.पु) | (२०३६) |
| १४. उपन्यास डा. सूर्यप्रसाद | (२०३७) |
| १५. मदन पौरख (म.पु.पु) | (२०४०) |
| १६. मानव मूल्यका कविताहरू | (२०४६) |
| १७. बुइँगलको एउटा बाकस (सह–संपादन) | (२०५३) |
| १८. एउटा अर्को बुइँगल (सह–संपादन) | (२०५३) |
| १९. शम्भुका गजल (सह–संपादन) | (३०५४) |
| २० शम्भुका गीतहरू (सह–संपादन) | (२०५४) |
| २१. शम्भुका स्फुटपद्यहरू (सह–संपादन) | (२०५४) |
| २२. गोरखापत्रः सयवर्षका १०१ कथा (सह–सम्पादन) | (२०५८) |
बालसाहित्य (अनुवाद) :
| १. रगतका कुरा (जापानी बाट अंग्रेजी) | (२०२४) |
| २. तारो र साथीहरू (ऐं.) | (२०२४) |
| ३. सान्बाबुका चराहरू (बंगालीबाट) | (२०५५) |
सम्वन्धित पुस्तकहरू) :
| १. क.दी. का केही आंखा केही परिभाषा (वाणी प्रकाशन विराटनगर) | (२०५५) |
| २. केही परखः क.दी.का (बगर फाउण्डेशन, काठमाण्डू) | (२०५५) |
| ३. कमल दीक्षितः कालो अक्षर देखि सग्लो अक्षर सम्म (नइ प्रकाशन, काठमाण्डू) | (२०६०) |
कार्य–विवरण :
- १. मदन पुरस्कार गुठी, सदस्य सचिव (२०१३–२०४९) अध्यक्ष (२०४९–)
- २. मदन पुरस्कार पुस्तकालय, लाईब्रेरियन (२०१३– देखि) सदस्य सचिव (२०१३–२०४९) अध्यक्ष (२०४९– )
- ३. जगदम्बा प्रेस प्रा.लि., कार्य संचालक (२०१३–२०४८) त्यसपछि अध्यक्ष
- ४. जगदम्बा प्रकाशन, प्रोप्राइटर (२०१५–२०२९), जगदम्बा प्रकाशन प्रा.लि. अध्यक्ष (२०५४– )
- ५. प्रगतिशील लेखक संघ सदस्य (२०१६)
- ६. साझा, कोषाध्यक्ष (२०२०–२०३१)
- ७. साझा यातायात, संचालक (२०२१–६२)
- ८. साझा भण्डार, संचालक (२०२२–२०३१)
- ९. साझा प्रकाशन, संचालक (२०२१–२३) अध्यक्ष (२०२३–२०३१)
- १०. पाटन कलेज, संचालक (२०१८–२०२१) अध्यक्ष (२०२१–२०२९)
- ११. पाटन क्याम्पस व्यवस्थापन समिति सदस्य (२०५६–)
- १२. मदन मेमोरियल गर्ल्स हाइस्कूल, सदस्य सचिव (२०११–२०२०)
- १३. मदन स्मारक मा.वि., अध्यक्ष (२०३१–२०६६)
- १४. जगदम्बा कृषि कलेज तथा अनुसन्धान केन्द्र सं. समति सदस्य (२०१७–२०२०)
- १५. नेपाल बैक लि., संचालक (२०२१–२०३३, २०३९–४५)
- १६. बिराटनगर जूट मिल्स लि., संचालक (२०२६–२०३५)
- १७. मोरङ सुगर मिल्स लि., संचालक (२०२६–२०३५), अध्यक्ष (२०४५–४६)
- १८. जगदम्बा फण्ड, सदस्य सचिव (२०२०–२०३०)
- १९. श्री दरबार गुठी, सदस्य सचिव (२०३१–२०३६)
- २०. जगदम्बा गुठी, सदस्यसचिव (२०३६–२०४६)
- २१. प्रेस काउन्सिल, सदस्य (२०३१–२०३३)
- २२. गोरखापत्र कर्पोरेशन, संचालक (२०३०–२०३३)
- २३. यू.एन.ए– नेपाल, उपाध्यक्ष (२०२८–२०३६)
- २४. नेपाल काउन्सिल फर युनेस्को, सदस्य (२०२५–२०३५)
- २५. नेपाल क्षयरोग निवारण संस्था, केन्द्र, कोषाध्यक्ष (२०२५–२०३०)
- २६. खाद्य उद्योग लि., हेटौडा, संचालक (२०२६–२०३४) अध्यक्ष (२०४६–२०५४)
- २७. जगदम्बा औषधालय, संक्रान्ति, संचालक (२०१६– )
- २८. मदन धारा, समिति संक्रान्ति, संचालाक (२०२०– )
- २९. नेपाल टाइप फउण्ड्री, अध्यक्ष (२०३०–२०३४)
- ३०. नेपाल आँखा अस्पताल, सदस्य (२०३०–४८) अध्यक्ष (२०४८–५२)
- ३१. नेत्रज्योति संघ, सदस्य (२०३४–४८)
- ३२. रोटरी क्लब/ काठमाण्डू/ पाटन/ सेक्रेटरी, डाइरेक्टर, सदस्य (२०२६– )
- ३३. साझा पसल सेवा, संचालक (२०२६–२०५६), अध्यक्ष (२०५६– )
- ३४. जिल्ला शिक्षा समिति, ललितपुर, सदस्य (२०३०–२०३६)
- ३५. नेपाल वनस्पति घ्यू उद्योग लि., संचालक (२०३६–२०४९), उपाध्यक्ष (२०४९–२०५२) अध्यक्ष (२०५३– २०५८)
- ३६. साल्ट टे्रडिङ कर्पोरेशन संचालक (२०२३–२०२८), उपाध्यक्ष (२०२९–२०३५ र २०३९–२०५२) अध्यक्ष (२०५२―६४)
- पहिलो न्यूजबाट
