धादिङ न्यूज
शुक्रबार, कात्तिक २४, २०८० ।

हिजो आज सामाजिक सन्जाल मानिसहरुको जिवनको अभिन्न अंग जस्तै बनिसकेको छ । तर प्रयोग गर्न ध्यान नदिने हो भने अब जेलको वास हुने भएको छ । सामाजिक सन्जालमा बढ्दै गएको छाडापन र विकृतिले समाजमा पु¥याएको हानी नोक्सानी रोक्न नेपाल सरकारले कानून कार्यान्वयनमा कडाई गर्ने भएको छ । । नेपालमा केही समय यता सामाजिक सन्जाल हेर्नै नसकिने अश्लिल दृष्य,अरुको मानमर्दन, चरित्र हत्या, भ्रम फैलाउने माध्यमको रुपमा प्रयोग हुन थालेको छ ।
सञ्चार तथा सूचना प्रविधिमन्त्री रेखा शर्माका अनुसार सरकारले सामाजिक सञ्जाल सञ्चालन निर्देशिका पारित गरेको छ। बिहीबार बसेको मन्त्रिपरिषद् बैठकले सामाजिक सञ्जाल सञ्चालन निर्देशिका २०८० संशोधनसहित पारित गरेको हो ।

निर्देशिकाले नेपालमा सञ्चालन हुने सामाजिक सञ्जाल दर्ता गर्नुपर्ने अनिवार्य व्यवस्था गरेको छ भने सामाजिक सञ्जाल प्रयोगकर्ताले के गर्न नहुने भन्नेबारे १९ बुँदा तयार पारेको छ।

यस्ता छन् सामाजिक सञ्जाल प्रयोगका क्रममा गर्न नमिल्ने क्रियाकलाप

१. बेनामे वा छद्मभेषी पहिचान (फेक आइडी) सिर्जना गर्न नपाइने

२. बेनामे वा छद्मभेषी पहिचान (फेक आइडी) मार्फत विषयवस्तु (कन्टेन्ट) उत्पादन गरी सेयर गर्ने वा अरूको विषयवस्तु (कन्टेन्ट) सेयर गर्ने वा टिप्पणी (कमेन्ट) व्यक्त गर्न वा कल गर्न नहुने

३. कुनै समुदाय, जातजाति, लिंग, धर्म, उमेर, वर्ण, वर्ग, पेशा, सम्प्रदाय, वैवाहिक अवस्था, पारिवारिक अवस्था, शारीरिक तथा मानसिक अवस्था, उत्पत्ति, यौनिक अल्पसंख्यक, भाषाभाषी तथा कानुनले संरक्षण गरेका अन्य समूह वा वर्गलाई लक्षित गरी घृणा फैलाउने, सामाजिक सद्भाव र सहिष्णुतामा आँच आउने प्रकृतिका अभिव्यक्ति दर्शाउने शब्द, श्रव्य दृश्य, तस्बिर सेयर गर्ने एवम् ट्रोल बनाइ प्रकाशन र प्रसारण गर्न नहुने

४. बालश्रम, मानव बेचबिखन, बहुविवाह, बालविवाह जस्ता क्रियाकलाप गर्न प्रोत्साहित गर्न नहुने

५. अरूलाई होच्याउने नियतले अपमानजनक शब्द, श्रव्यदृश्य, तस्बिर, ट्रोल बनाई घृणायुक्त अभिव्यक्ति, गाली बेइज्जती गर्न, हेट स्पीच वा हेट स्पीच मानिने कार्य गर्न (स्पष्टीकरणः हेट स्पीच भन्नाले पोष्ट, सेयर वा कमेन्ट गरेको विषयले व्यक्ति, समूह वा समुदायमा हिंसा फैलने, सामाजिक सद्भाव बिग्रने जस्ता दुष्परिणाम निस्कन सक्ने खालका आवाज, शब्द, तस्बिर, भिडियोलाई सम्झनुपर्छ) नहुने

६. डिजिटल माध्यमको प्रयोगबाट कुनै व्यक्तिको तस्बिर विकृत रुपले परिमार्जन गरी प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नहुने

७. सार्वजनिक प्रकृतिका बाहेक निजी मामिलाका फोटो-भिडियो अनुमतिबिना खिचेर प्रकाशन र प्रसारण गर्न नहुने

८. अश्लील शब्द, तस्बिर, भिडियो, अडियो एनिमेसन प्रसारण, प्रकाशन, टिप्पणी गर्न नपाइने

९. बालबालिकालाई हानी पुर्‍याउने सामग्री तथा बालयौन शोषण, यौन दुर्व्यवहार, देह व्यापार जस्ता निषेधित क्रियाकलापलाई प्रोत्साहन गर्न,

१०. मित्थ्या सूचना, भ्रामक सूचना, दुष्प्रचार, सूचना तोडमरोड प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नहुने

११. साइबर बुलिङ मानिने कार्य गर्न, (स्पष्टीकरणः साइबर बुलिङ भन्नाले प्रविधिको प्रयोगमार्फत अन्य व्यक्तिलाई हतोत्साहित बनाउने,धम्क्याउने, हैरान पार्ने, गालीगलौच गर्ने, गलत सूचना स्प्रेषण गर्ने जस्ता कार्य सम्झनुपर्छ) नहुने

१२. लागु औषध सेवनको प्रोत्साहन तथा कारोबार गर्न, गराउन नपाइने

१३. जुवा खेलाउने वा जुवा खेल्न प्रोत्साहन गर्न नहुने

१४. आतंकवाद सम्बन्धी विषयवस्तुको प्रकाशन वा प्रसारण गर्न नहुने

१५. सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरी कसैको आइडी तथा सूचना ह्याक गर्न नपाइने

१६. सामाजिक सञ्जाल प्रयोग गरी फिसिङ, इम्पोस्टर जस्ता कार्य गर्न नहुने

१७. विभत्स तस्बिर, भिडियो कुनै सन्दर्भबिना नै पोस्ट वा सेयर गर्न नपाइने

१८. प्रचलित कानुनले निषेध गरेका वस्तुहरूको विज्ञापन तथा कारोबार गर्न नहुने

१९. प्रचलित कानुनले निषेध गरेका कृयाकलापहरू नक्कल गर्न तथा सेयर गर्न नहुने

सरकारले सामाजिक सञ्जाल सञ्चालनलाई नियमन गर्ने प्रयास गरिरहेको थियो। गृह मन्त्रालयले गत आइतबार सूचना जारी गर्दै सामाजिक सञ्जाल टिकटकलाई नियमन गरिने बताएको थियो। टिकटकको दुरुपयोग बढेको भन्दै निगरानी बढाएपछि उजुरी दिनेहरुको संख्या पनि बढेको छ।

साइबर ब्युरोका एसपी पशुपतिकुमार रायले पछिल्लो समय सामाजिक सञ्जालका अरू माध्यमभन्दा टिकटकमार्फत आपराधिक गतिविधि बढेको बताएका छन्। पछिल्लो समय टिकटकमार्फत चरित्र हत्यादेखि विभिन्न आरोपमा दैनिक ५० भन्दा बढी उजुरी पर्न थालेपछि प्रहरी गम्भीर भएको उनले बताए।

मन्त्रालयका प्रवक्ता एवं सहसचिव नारायणप्रसाद पौडेलले आइतबार जारी गरेको विज्ञप्तिमा ‘सामाजिक सञ्जाल व्यक्तिगत जीवनको अभिन्न अंगजस्तै भए पनि सामाजिक सञ्जालमा सम्प्रेषण हुने गलत सामग्रीले व्यक्ति तथा समाजलाई नकारात्मक प्रभाव पार्छ। कतिपय कुराले व्यक्तिको चरित्र हत्या हुन पुगेको’ उल्लेख छ।

टिकटकमार्फत विशिष्ट व्यक्तिको मानमर्दन गर्ने, जातीय, धार्मिक, सामाजिक र सद्भाव बिगार्ने खालका गतिविधि बढेको भन्दै त्यस्ता सामग्री हटाउने र पोस्ट गर्ने व्यक्तिलाई कारबाहीको दायरामा ल्याउने गृहको तयारी छ।

त्यसका निम्ति नेपाल प्रहरीको साइबर ब्युरो र टिकटकको कार्यालय सिंगापुरका प्रतिनिधिसँग छलफल समेत गरिएको छ। पछिल्लो समय टिकटकमार्फत अश्लील खालका भिडियो समेत सम्प्रेषण गर्न थालेको देखिन्छ।