तपाई अध्यक्षमा लड्ने नैं हुनुभयो ?

मैंले लड्ने भनेको छैन । निर्विरोध गरौं भनेको छु ।

सम्भावना छ ?

विभिन्न कारणले सम्भावना छ । माधबजी, झलनाथजी धेरै बर्ष चलाईसकेका साथीहरु हुनुहुन्छ । अहिले चुनौती दिन्छु भनेर माधबजी आउनुभएको छ । उहाँ धेरै वर्ष संसदीय दलको नेता, धेरैपटक पार्टी प्रमुख, २२ महिना देशको कार्यकारी प्रमुख गरेर आफ्नो क्षमता देखाईसक्नुभएको छ । त्यो अवस्थामा उहाँलाई मेरो साथ सहयोग रह्यो । त्यस्तोमा उहाँले फेरि गरेको ईच्छा मैंले बुझेको छैन । उहाँले समर्थन गर्न नमिल्ने कुनै कारण छैन ।

तपाईको यो तर्कलाई त उहाँ (माधव नेपाल) प्रतिस्पर्धा गर्न डराएर उठाईएको कुरा हो भन्दै हुनुहुन्छ  ?

अर्को कारण पनि छ । प्रतिनिधि चयनबाट उहाँहरुको ३० प्रतिशत मात्र आएको छ । बेस्सरी चढाउनुभयो भने ३५ प्रतिशत पुर्‍याउनुहोला । धेरै घट्यो भने हाम्रो ६५ प्रतिशत पुग्छ । ६५ प्रतिशत भयो भने हामी जित्छौं, त्यो भन्दा तल जाँदैन ।

उसो भए त निर्विरोधको कुरा तपाईले किन गर्नुपर्‍यो र ?

परेन, मेरो भनाई मात्र के हो भने त्यत्रो समय पार्टी प्रमुख र सरकार प्रमुख भएर चलाएको मान्छे म केही नचलाएको मान्छेसँग प्रतिस्पर्धामा जानु हुँदैन भनेको ।  धेरैपल्ट उहाँलाई मैंले निर्विरोध छोडेको छु, प्रस्तावक भएर छोडेको छु, यस्तो अबस्थामा उहाँले आफुबाहेक अर्को हुन्छ भन्ने वित्तिकै असहिष्णु हुनुपर्ने कारण छैन । नेतृत्व हस्तान्तरण हुँदै जाने कुरा हो । त्यो कुरा सिङ्गै पार्टीले महशुस गरेको छ । सामुहिक नेतृत्वको प्रणाली, बहुपदीय संरचना र संस्थागत निर्णय यी तीनवटा कुरामा हामीले बल दिएका छौं र बल दिन्छौं । यी विभिन्न कारणले मलाई लाग्छ महाधिवेशनसम्म पुग्दा निर्विरोध हुन्छ । उहाँ(माधव नेपाल)ले फेरि ईच्छा गर्नु वाञ्छनीय नभएकाले, त्यसले उहाँहरुको प्रतिष्ठामा बढोत्तरी नल्याउने भएकाले सहमति गर्न योगदान गर्नुस् भन्ने आग्रह हो मेरो ।

तपाईले वाञ्छनीय नभएकाले भन्नुभयो, माधवकुमार नेपालजीको उम्मेदवारीलाई के ले रोक्छ र ?

पहिलो कुरा त विधानले रोक्छ । दुई कार्यकाल भन्दा बढी एउटा नेता प्रमुख पदमा बस्न पाउँदैन भन्ने छ । तीन कार्यकाल भैसक्यो उहाँहरुको पहिलेनैं । हामीहरुले उहाँहरुसँग मुद्दा लड्न खोजेको हैन कानुनी लडाई लड्न खोजेको हैन । पार्टीको भावना के हो भने एउटा व्यक्तिले लामो समय खानुहुन्न । एउटै व्यक्तिको नेतृत्वमा पार्टी जकड्निु हुन्न । त्यसलाई आत्मसाथ नगरेर ०५० सालमा भएको नेतृत्व ०७१ मा आएर फेरी मैं हुन्छु भन्नु कति उचित हुन्छ ?

तर विधानको भूतप्रभावी व्याख्यागर्न मिल्छ ?

मिल्छ ।

कसरी मिल्छ ?

हामीले पार्टीमा एक कार्यकाल भन्दा बढी दोहोर्‍याउन पाउँदैन भन्यौं । त्यसो भनेपछि मिल्दैन । एक कार्यकाल भैसकेको कोही छ भने त्यो पनि पाउँदैन ।

त्यो त तपाईले बहुपदमा जाँदाखेरी गरेको व्यवस्था हो, जतिबेला माधवकुमार नेपाल महासचिव हुनुहुन्थ्यो, यो त अध्यक्षको कुरा हो ?

उहाँ महासचिव हुँदा त यो प्रस्तावलाई उहाँले ढिम्किनै दिनुभएन । सातौं महाधिबेशनमा उहाँले ढिम्किन दिनुभएन नी । उहाँले सातौं महाधिबेशनमा चरम गुटबन्दी गर्नुभयो । त्यसले गर्दा ढिम्किन पाएन । सही प्रस्ताव थियो । त्यो वैचारिक लडाई हो । उहाँले आफूले राजीनामा गर्नुभएको हो, पार्टी अत्यन्त कमजोर भयो भनेर । मेरो नेतृत्वकालमा पार्टी घट्दै गएर ३३ सिटमा पुग्यो । म नेतृत्व गर्न सक्षम रैनछु भनेर नैतिकताका आधारमा भन्दै उहाँले राजिनामा दिनुभयो । उहाँको तीन कार्यकालमा पार्टी हरेक कदम एउटा महाधिवेशन भयो पहिलोबाट दोस्रोमा झर्‍यो, अर्को महाधिबेशन भयो दोस्रोबाट तेस्रोमा झर्‍यो । अत्यन्त न्युन स्थितिमा झर्‍यो ।

त्यसको एकल जिम्मेवारी माधव कुमार नेपालको मात्रै हुन्छ ?

प्रमुख जिम्मेवारी त नेतृत्वकै हुन्छ । त्यसै भएर उहाँले राजिनामा गर्नुभयो अरुले गरेनन् नी त । सातौं महाधिवेशनमा हामीले कुरा राखेका थियौं । यो नीतिका साथ जाऔं, यो विधिका साथ जाऔं । त्यसलाई उहाँले चरम गुटबन्दीको अस्त्र प्रयोग गरेर असफल पार्नुभयो ।  राजतन्त्रका बिरुद्ध संघर्ष गर्नुपर्ने ठाउँमा ओठेभक्तिमा जे–सुकै भनिएको होस् नेतृत्व (माधव नेपाल)को राजतन्त्रसँग विश्वास र सहकार्य गर्ने आन्तरिक नीति थियो,। त्यसकारण राजतन्त्र विरोधी आन्दोलन त्यस्तो प्रकट र प्रखर रुपमा भएन । त्यसका निम्ति प्रयास भएनन् ।

त्यो माधव कुमार नेपालकै चाहनाले भएको थियो ?

अरु कसको चाहनाले हुन्छ ?

तर माधवजी राजतन्त्र प्रति तपाइँको लोयल्टी भएको र राजतन्त्र समाप्त गर्न र माओवादीलाई यो प्रक्रियामा ल्याउन मेरो भूमिका छ भनिरहनुभएको छ त ?

राजतन्त्र कसले हटायो, आन्दोलन कसले गर्‍यो ? भन्दा उहाँ (माधव नेपाल) मैले भनिरहनुभएको छ ।

अनि तपाइँ मैले भन्नुहुन्छ ?

होईन, मैले भनेको छैन् ।  सातौं महधिवशेनमा राखेका र अरु कतिपय कुरा मैले गरेको भनेको छु । म बोलेको कुरामा जिम्मेवार छु । पाँच वर्ष अघि, सात वर्ष वा २० वर्ष अघि बोलेको भएपनि म त्यसप्रति जिम्मेवार छु । म ४५ वर्षदेखि पूर्णकालीन छु र विचार गरेर, विश्लेषण गरेर राजनीतिक तबरले बोलेर काम गर्ने  र पश्चाताप नलिने मेरो स्वाभाव हो । झापा आन्दोलनमा मेरो नेतृत्वदायी भूमिका रह्यो, जो प्रकट छ । राजतन्त्रका विरुद्ध पर्चा छर्न नसकिने र पात नहल्लिने बेला हामीले गणतन्त्रको माग राखेर हतियार उठायौं । दमनले शिथिल भएको कांग्रेसलाई त्यसले हौसला दियो । छिन्न भिन्न रहेका कम्यूनिष्ट पार्टी एक बनाउने अभियान थाल्यो । त्यसैले लोकतान्त्रिक गणतन्त्र स्थापनाका लागि हतियार उठाउने मान्छेले राजतन्त्र बचाउन कसरी खोज्यो ?

गणतन्त्र भनेको ‘ठेलागाडा चढेर अमेरिका जाने’ भन्ने तपाइँको पछिल्लो अभिव्यक्ति ठीक हो कि झापा आन्दोलन ? यो  त विरोधाभाषपूर्ण भयो नि ?  

विरोधाभाष होईन, मैले केन्द्रीय कमिटीमा बोलेको कुरा हो त्यो । म पार्टीको नीति अनुसार चलौं, व्यक्ति वीर नबनौं भन्ने मान्छे हो र मैले त्यतिबेला पनि त्यही सन्दर्भमा बोलेको हो । एक दुई जना साथीले उत्ताउलिएर, आत्मकेन्द्रीत भएर, व्यक्ति वीर बन्न खोजेपछि मैले संस्थागत ढंगले जाउँ भनेको हो । पार्टीले संवैधानिक राजतन्त्र मानिरहेका बेला म एक्लैले गणतन्त्रका लडेको भनेर त्यो बेला राजतन्त्रसँग समझैता गर्दिनँ भन्ने कुरा त हुँदैनथ्यो । ०४६ सालमा पनि म समेत भएर सम्झौता भएको हो । म राजतनत्र विरुद्ध झुक्किएर लडेको मान्छे होईन, १४ वर्ष जेल बस्दा राजतन्त्रविरुद्ध लड्दा मलाई अहिले राजावादी भन्ने साथीहरु कहाँ थिए, के गर्दै थिए ?

तर त्यो अभिव्यक्ति पछि यो प्रश्नले त तपाइँलाई पछ्याईरह्यो नि ?  

हामी त्यतिबेला पाँच दलीय, सातदलीय गठबन्धनमा थियौ । जनमोर्चा बाहेक कोही पनि त्यतिबेलै गणतन्त्रमा जानुपर्छ भन्नेमा थिएनन् । वातावरण बनेपछि तयारी गरेर जानेकुरा बेग्लै हो । व्यक्ति वीर हुने कुरा थिएन, त्यसमा पार्टी बुरुक्क गरेर हिड्दा त्यतिबेला निरंकुश राजतन्त्र विरुद्धको आन्दोलनमा भाँजो हाल्थ्यो । अझ पछि लैजान्थ्यो हामीलाई । कांग्रेसको विधान संवधौनिक राजतन्त्रप्रति आस्था र विश्वास छ भन्ने थियो  । उनीहरु त्यसलाई आदर्श मान्थे । नेपाली कांग्रेस हाम्रो मुख्य सहयात्री शक्ति थियो । उनीहरु मिलेर एउटा सीमा भित्र बसेर हामी अघि बढेका छौं थियौं । अहिले यस्तो कुरा गर्ने साथीहरुको कुरा त्यतिबेला के थियो ?

भन्दिनुस न त के थियो ?

भन्नुपर्दैन, उहाँहरु्र स्मरण गरिहाल्नुहुन्छ । यति भनौं –गणतन्त्रको कुरा गर्ने साथीहरुको जीब्रो निकाल्न खोजिन्थ्यो । आडम्बर र देखावटी गर्न मलाई आउँदैन । संघर्षको मैदानमा पीठ फर्काउँदिन पनि ।

त्यो अभिव्यक्तिका बारेमा तपााँलाई केही भन्नु छैन अहिले ? वा आत्मालोचना गर्नु छैन ?

०४६ सालमा राजासँग कन सम्झौता गरेको ?  गणतन्त्रका लागि लड्नु पर्थ्यो नि त । किन संवैधानिक राजतन्त्र स्वीकारेको ? त्यसो भए ०४६ सालको आन्दोलन सफल हो कि असफल ? हाम्रो माग गणतन्त्र त छँदै थियो, तर केही साथी व्यक्तिवीर कु समयमा उफ्रिन खोजेपछि मैले नेपाली कांग्रेसलाई गणतन्त्रमा ल्याउँ, उसको विधानबाट संवैधानिक राजतन्त्र हटाउन लगाउँ भनेको थिएँ । या त हाम्रो पल्टाउने शक्ति छ भने गणतन्त्रको नारा दिउँ वा सहयात्री शक्तिलाई सहमतिमा ल्याउँ भनेको थिएँ ।

तर गणतन्त्र त आयो नि तपाइँले त्यसो भन्दा भन्दै पनि ?

आयो तर ०६२–०६३ को आन्दोलनमा गणतन्त्र लगायत कतिपय माग थिएनन् । आन्दोलन भन्दा पछि आयो । आन्दोलन सफल भएपछि जनताको मनोबल र पार्टीको मनोबल उठयो अनि त्यसपछि आयो गणतन्त्र । वैशाख ११ गतेको शाही समबोधन हामीले नै लेखेर दिएका हो, त्यसमा गणतन्त्र छैन् । अनुकुलतामा गणतन्त्रमा जाने भन्ने हो । ०६४ सालमा संविधानसभा हुँदै ०६५ साल जेठमा गणतनत्र आयो ।

तपाइँलाई माधव नेपालजीलाई गणतन्त्र विरोधी देख्ने, तपाइँ उहाँलाई गणतन्त्रक कुरा गर्दा जीब्रो थुत्ने नेतृत्वका रुपमा बुझ्ने । अब त एमाले गणतन्त्रवादी होईन रहेछ भन्ने प्रश्न उठ्ने भयो ।

उठ्दैन, यो प्रश्न । छैटौ महामधिवशेन पछि प्रकशित दस्तावेजबाट ‘गणतन्त्र’ सुटुक्क हटाए जस्तो मैले छलछाम गरेको छैन ।  सातौं महाधिवेशनमा जनताको बहुदलीय जनवाद नैहटाई दिएर, जनताको लोकतन्त्र ल्याउँछौ भन्ने कुरा मैले हटाएर सरकार गठन गर्नु हाम्रो उद्देश्य हो भनिएको थियो ।

माधवजी ले हटाईदिनुभयो हो ?

सुटुक्क हटेको थियो । विधान र दस्तावेजका विषयमा त्यत्रो लडाइँ भयो  । अर्को विधान जारी गर्नु पर्‍यो । सुटुक्क यस्ता काम भए, मेरो कारणले हो ? छापिएपछि म आश्चर्यमा परें मैले त्यसलाई मान्दिनँ भने । मान्न सम्भव पनि थिएन । उहाँहहरु जे पनि बोल्नुहुन्छ । झुठको कुनै दबाई हुन्न । ०४६ सालमा कहाँ हुनुहुन्थ्यो ?  ०६३ सालमा किन आन्दोलनको माग नबनाएको ? राजतन्त्र मिल्काउने बहादुरले किन गणतन्त्र शब्द उल्लेख नगरी हटाएको ? पदीय स्वार्थ भएका बेला कोहीकोही मान्छे यति लिप्त हुन्छन कि अरु धेरै कुरा छोड्छन् ।  त्यो कार्यकाल (माधव नेपालको) मा पनि प्रधानमन्त्रीको पदीय आकर्षण (माधव कुमार नेपालले प्रधानमन्त्रीका लागि दरबारमा विन्ती हालेको तर्फ संकेत गर्दै ) ले गर्दा कतिपय नीति र व्यवहार त्यसै अनुसार हुनु त्यो (माधव नेपाल) प्रवृत्तिका लागि स्वाभाविक थियो ।

 तपाइँहरुले नै पठाएको हो नि त्यतिबेला दरबारतिर ?

होईन, गलत कुरा हो । नेतृत्वको पहल  प्रयास  र सहमति बिना कसरी सम्भव हुन्छ ? नेतृत्वकै चाहनाले त्यस्तो भएको हो ।

तपाइँनै अध्यक्ष हुनुपर्ने कारण के हो ?

हाँस्दै, यो मैले भन्ने होईन दुई जना उपाध्यक्ष, महासचिव, सचिवहरु हुनुहुन्छ ।  उहाँहरुलाई  सोध्नुस ।

तपाइँको चाहना होईन र ?

म बिलकुल खुला छु । छैठौमा मैले माधवजीलाई दिनुपर्छ भनें, त्यसमा राजनीतिक कारण थियो । सातौ महाधिवेशनमा लिडरसीपको टीम हेर्दा म जाँदा साथीहरु खुशी हुने देखिनँ , अनि मलाई लैजानुपर्छ भन्ने अनुभूति पनि देखिन त्यसपछि किन जाने भनेर गइनँ । मलाई लानु पर्छ भन्ने अनुभुति छैन भने किन जाने भनेर गइनँ ? अहिले यही कोठा (आफ्नो बैठक कक्ष) मा आएर महासचिव, अनुशासन आयोगको अध्यक्ष अमृत बोहराजी सचिवजी, युव्राज ज्ञवालीजीले समेतले अध्यक्षका निम्ती तयार हुनुस भन्नुभयो ।

माधवजीलाई फर्काउने कुरा हुन सक्दैन भन्नुभयो । ०३९ देखि ०४६ र ०६५ देखिन ०७१ झलनाथजी पनि चलाउनुभयो भन्नुभयो ।  मैले साथीहरुसँग सल्लाह गरें ।  वामदेवजीले शुरुमा सहज रुपले लिनु भएन, मैले साथीहरुको कुरा यस्तो छ भनेपछि ‘ठीक छ’ भन्नुभयो । उहाँ लागेपछि धसिएर लाग्नु हुन्छ  र लाग्नुभएको छ । विद्याजी पनि ठीक छ भन्नुभयो । मैले अध्यक्षसँग पनि कुरा गरें ।  तपाइँ हुने भए समर्थन छ भन्नुभयो । केन्द्रीय कमिटीमा पनि सहमतिको बाहेक अध्यक्ष हुनेछैन भन्नुभयो ।

ए उसो भए अध्यक्षको  समर्थन तपाइँलाई छ भन्नुभएको ?

उहाँले यहीँ (घरमै )आएर त्यही भन्नुभयो । तपाइँ हुने भए म समर्थन गर्छु होईन भने मलाई समर्थन गर्नुस भन्नुभयो ।

यो अहिले भर्खरै सम्मको कुरा हो वा पहिलेको ?

म थाईल्याण्डबाट उपचार गरेर आएपछिको कुरा हो ।

ए वस्तुस्थिति अध्यक्ष हुने देखिएपछि अघि सरेको तपाइँ ?

आम साथीहरुको चाहना छ । प्रश्न चाहनाको होईन र तर मैले ईन्कार गरिनँ ।

तपाइँ गुटबन्दी गरेर हैरान पार्ने मान्छे, नेतृत्वमा गएपछि के गर्नुहोला भन्ने त्रास पनि छ अर्को समूहमा  ।

हाँस्दै । उहाँ (माधव नेपाल)ले जस्तो म्यासेकर ( कत्लेआम) चलाउन खोज्नुभयो, मैले त्यसको प्रतिरोध गरेको हो ।  दुख पाएका ,त्याग गरेका काम गर्न योग्यता भएक,सक्रिय र योगदान दिएका साथीहरुलाई आफूतिर हो कि होईन भन्ने ? नभए पञ्छाउने शैलीले हुँदैन भनें मैले ।  पार्टी निमार्ण गर्दा को कति बेला कसको पक्षमा हुन्छ, भन्ने कुरा ठूलो होईन । हामी भित्रै विविधता छ, कोही जातिवाद भन्छ, कोही क्षेत्रीयतावाद भन्छ, तर हाम्रो कुरा देश निर्माणको हो नि त्यसैले पार्टीमा त सबैलाई समेटेर लैजानुपर्छ ।

समेट्दा समटे्दै तपाइँ धनवादी, डनवादी, गनवादी र भ्रष्टाचारीको संरक्षण गर्ने काममै लाग्नुभयो भन्ने कुरा छ नि ।

कसैले एउटा पनि तथ्य र दृष्टान्त दिन्छ भने म उसको अगाडि कायल हुन्छु । तर भन्ने मान्छेले हेक्का राख्नुपर्‍यो ।

परशुराम बस्नेत, दिनेश अधिकारी चरीलाई संरक्षण गरेको होईन ? परशुरामको त अहिले पनि  मुद्दा छ ।

मुद्दा त मलाई नि लागेको हो नि । १४ वर्ष जेल बसेको हो ।

केही नभएको मान्छेले दुई चार वर्षमै करोडौं कसरी कमाउँछ  ?

त्यो हुन सक्छ । त्यो हो कि होईन म गएको पनि छैन । तर जस्तो म श्रीलंका गएका बेला परशुरामलाई लुकाउन सँगै लगेर गयो भने प्रचार लछप्पै भयो । म भीआर्ईपी कक्षबाट गएको हो । यो स्याल हुइँया कस्री चलाईयो ? केही निहीत स्वार्थ भएका व्यक्तिले चलाएको हो यो ।

कुरा व्यक्तिको नभएर प्रवृत्तिकोे  र त्यो प्रवृतिको संरक्षक तपाइँ भएकोले तपाइँ अध्यक्ष बनेमा एमाले मात्रै होईन सिंगो कम्यूनिष्ट आन्दोलन खतम हुन्छ भन्नुभयो माधव नेपाल जीले त ।

ल खतम भएको हेरौं न ? म नवौ महाधिवेशनबाट अध्यक्ष हुँदैछु । उहाँलाई आफ्नो भन्दा अरुले राम्रोकाम गर्लान भन्ने चिन्ता लागेको होला ।

तर सर्पले सर्पको खुट्टा् देख्छ भन्छन ।

भए देख्छ नभए देख्दैन ।

हावा नचलि पात हल्लिन्छर ?

म आरोप प्रत्यारोपमा विश्वास गर्दिनँ । आग्रह र पूर्वाग्रह राखेर कुरा गर्दिनँ । म प्रमाण विनाको कुरा गर्दिनँ । मैले भन्ने गरेको छु – नेतृत्व राष्ट्र बैंकको नोटमा लेखे जस्तै यसको यति रुपैयाँ माग्न आएमा तुरुन्त भाूक्तानी गरिनेछ भने जस्तै धितो जमानी बस्ने खालको हुनुपर्छ ।

राष्ट्र बैंकको  नोट हुन लायक एमालेमा केपी ओली मात्रै  होईन ?

मैले त्यसो भनेको छैन्  नेतृत्वको पंक्ति छ हाीसँग । यो पंक्ति ले केपी ओलीले नेतृत्व गरोस भन्ने चाहान्छ । राजतन्त्रका विरुद्ध पर्चा नछनिरेने बेलामा गणतन्त्रको माग राखेर हतियार उठाए यता  विभिन्न जङ्कचरमा वैचारिक संघर्ष भए । तत्कालीन रुपमा रुपमा घेराबन्दीमा पारियोे होला, पराजित गरियो होला । तर कालान्तरमा मैले ल्याएको विचार सही सावित भएको छ । झापा आन्दोलन सच्याउने कुरा शुरुमा कसैलाई पचेन, मैले त्यो आन्दोलन महान छ, तर केही सच्याउनै पर्छ भनें । जनमत संग्रह बहिस्कार नगरौं भने ।  पञ्चायत विरुद्धका सबै फोरम प्रयोग गरेर पञ्चायत फालौं भने । अर्को विभिन्न समयमा दक्षिण पन्थ र उग्रवामपन्थका विरुद्ध कसले संघर्ष गर्‍यो ? पदीय नेतृत्वमा हुनेले गर्‍यो कि बाहिर बाट गर्नुपर्‍यो ?

तर विचारको कुरा कहाँ छ र ? नेतृत्व भनेको पद मात्रै हो भन्ने भैरहेको छ त ?

पद त नेतृत्व नै होईन  । विचारको कुरा ठूलो होला हो ? विभिन्न देशमा राष्ट्रपति त को हुन्छ को हुन्छ नि

विचार र नीतिको  कुरा त कहिँ पनि छैन त ?

नीति त बहुदलीय जनावद हो ।

मदन भण्डारीले भन्नु भाथ्यो भन्यो हिड्यो होईन ?

होईन त्यसलाई अद्यावधिक पनि गरेका छौं ।

तर नेतृत्वमा होईन नीतिमा जाउँ भन्न सकिन्थ्यो नि त ?

सकिन्थ्यो  तर म अस्पताल भएका बेला अनेकौं उछलकुद भए त्यसमा म के गर्न सक्छु र ? केही समय यता संस्कार हेर्दा भट्टीमा पाखुरा सुक्र्या होकी राजनीतिक बहस हो ? पार्टीको सभ्यता हो कि होईन भन्ने लाग्छ ?

त्यही त किन यस्तो वर्ग वैरीका जस्तो व्यवहार गरेको तपाइँहरुले  ?

 तपाइँले किन भन्नुहुन्छ ? कसले गर्दैछ तोकेर भन्नुस न । मेरो बोलीमा त्यस्तो छ भने भन्नुस म सच्याउँछु । अरुको जिम्मा म कसरी लिऊँ ?

तर एमालेमा आयो ?

आयो एमालेमा आयो , एमाले भित्र छ । विभिन्न महाधिवेशनमा देखापरेको छ ।

कस्तो स्कूलिङ भन्ने कुरा आउँदा तपाइँको कुरा पनि जोडिन्छ हैन र ?

मैले राम्रो स्कूलिङ दिएको छु । कानून पढेको मान्छे दुई वटा भूमिकामा हुन सक्छ । एउटा न्यायाधीश र अर्को वकिल । न्यायाधीश भए तटस्थ भूमिका खेल्छ र न्याय निरुपण गर्छ ।  वकिल भए क्लाईन्टको पक्षमा बोल्छ । म न्यायधीशको कुर्सीमा बसेको छैन । तर दमनकारी पार्टी सत्ताको दमनमा परेका साथीहरुलाई यसो गर्न हुँदैन भनेर आड भरोसा दिँदा गुटबन्दी गरेको हुँदैन् ।

यसो भनौं एमालेमा लोकतन्त्र छैन हो ?

लोकतन्त्र छ, तर बाहिर लोकतन्त्र भने पनि भित्र अस्वीकार गर्ने भैरहेकोछ ।  सातांै महाधिवेशनमा लोकतन्त्र अस्वीकार गरेको हो कि होईन ? लोकतन्त्र जीवन दर्शन नबनाउने भन्ने विषय बनाउने । लोकतन्त्र भन्ने तरा व्यवहारमा सामन्ती थिचोमिचो । त्यसका विरुद्ध संघर्ष गर्नुपर्‍यो ।

त्यसका लागि तपाइँ अध्यक्ष हुनु पर्‍यो होईन ?

मैले त्यो पनि भनिनँ । साथीहरुले मलाई भन्नुभएको छ । र मैले स्वीकार गरेको छु ।

अध्यक्ष बन्नेमा ढुक्क हुनुहुन्छ ?

बिलकुल

कति प्रतिशत ?

भोट ७० प्रतिशत आउँछ तर म शतप्रतिशत ढुक्क छु ।

माधवजी लाई केही भन्नुछ ?

मिलेर काम गर्नुपर्छ ।

– उज्यालो अनलाईनवाट